Bujna i sjajna kosa, lice bez bora, zategnuta jedra koža tijela, zdravlje kardio-vaskularnog sistema, snažne kosti, dobro raspoloženje i pozitivan pristup životu..., odlike su mladosti i snažnog zdravlja na koje najveći uticaj imaju ne samo genetika i upražnjavanje zdravog stila života, već i hormoni.

Kako u razgovoru za „Dan” kaže dr Lucija Gvozdenović, akušer, ginekolog i endokrinolog iz ordinacije „NikaMed“ iz Podgorice, hormoni su biološki aktivne supstance organske prirode koje proizvode endokrine žlijezde i ulaze u krvotok, a imaju veliki uticaj na rad cijelog tijela, počevši od njegovih fizioloških funkcija i završavajući metabolizmom. U grupu hormona spadaju i etrogeni, koji obavljaju više od 300 bioloških funkcija i odgovorni su za razvoj ženskih polnih karakteristika.

– Estrogeni su grupa glavnih ženskih hormona – kaže dr Gvozdenović. - Proizvode ih jajnici i „tvorci“ su ženske linije, ljepote i zdravlja. Pod uticajem estrogena nastaju materica i jajovodi, vagina i mliječne žlijezde. Upravo ti hormoni stimulišu pojavu sekundarnih seksualnih karakteristika. Estrogeni su odgovorni za sve strukturne promjene tkiva reproduktivnog sistema, regulišu pravovremeno odbacivanje endometrija tokom menstruacije i obnavljanje vaginalne sluzokože. Aktivni uticaj hormona širi se ne samo na reproduktivni sistem, već i na druge organe osjetljive na dejstvo estrogena: koštano-hrskavičavo tkivo, krvne sudove i srce, uretru i bešiku, nervni sistem, kožu... Zahvaljujući estrogenima povećava se broj ćelija koštanog tkiva (osteoblasti), ojačavajući kostur. Polni hormoni takođe učestvuju u stvaranju melanocita, fibroblasta i kolagena, zbog čega upravo zahvaljujući njima kosa sija, a koža ostaje glatka. Povećavaju nivo bakra, tiroksina i gvožđa u krvi. Jačanje vaskularnih zidova takođe je uključeno u zadatak estrogena. Pored toga, hormon ima antiaterogena svojstva i može umanjiti vjerovatnoću razvoja vaskularnih bolesti. Pozitivno utiče na pamćenje i emocionalnu ravnotežu žene. Jednom riječju, fizičko i mentalno stanje žene direktno zavisi od proizvodnje estrogena. Grupa estrogena uključuje tri vrste hormona: estradiol, estriol i estrone. Najaktivniji i najbrojniji u ženskom tijelu je estradiol (E2). Estrogen se naziva ženskim hormonom, ali se nalazi i u organizmu muškaraca. Međutim, kod ljepšeg pola ovaj hormon se proizvodi u mnogo većim količinama, a estrogen ima mnogo jači efekat na žensko nego na muško tijelo.

Kako se manifestuje niži nivo estrogena?

– Pad nivoa glavnog ženskog hormona (hipoestrogenizma) u reproduktivnom dobu u njegovim manifestacijama podsjeća na sliku menopauze. Simptomi uključuju nagle promjene raspoloženja, valunge, lomljivu kosu i nokte, pigmentaciju kože i bol u srcu. Nedostatak estrogena može da dovede do osteoporoze, srčanog udara i šloga, kao i hroničnih atrofičnih bolesti genito-urinarnog trakta. Pad nivoa estrogena u ženskom tijelu se ne događa naglo; njihova koncentracija počinje postepeno da opada deset godina prije početka menopauze. Razne bolesti takođe mogu dovesti do nedostatka sadržaja estrogena, ali je menopauza glavni razlog. Nažalost, smanjenje nivoa estrogena je prirodni fiziološki proces koji povlači brojne neprijatne posledice. Među njima su bol, uglavnom u donjem dijelu leđa i glavi, lomljive kosti zbog ispiranja kalcijuma, sužavanje krvnih sudova, bol u srcu, smanjenje proizvodnje kolagena i, kao rezultat, bore. Sve vrste krema i maski protiv starenja pomažu u uklanjanju ili sakrivanju starenja kože samo donekle, ali su nemoćne protiv uzroka ovog procesa. Uz nedostatak estrogena žena postaje plačljiva, razdražljiva, često ima problema sa spavanjem. Ne možemo ne spomenuti moguće smanjenje libida, što takođe predstavlja određeni problem.

U kom periodu života je nivo estrogena kod sasvim zdravih žena na vrhuncu,a kojim godinama počinje da opada, i šta, osim godina života, utiče na nivo estrogena u organizmu?

– Nivo estrogena se mijenja tokom života. Do adolescencije, hormon se proizvodi u malim količinama, ali postepeno jajnici luče sve više i više polnih hormona, količina estrogena raste i djevojčica se pretvara u ženu. Ali ni nakon stabilizacije menstrualnog ciklusa, nivo estrogena ne ostaje statičan. Dakle, tokom jednog mjeseca količina estradiola postepeno raste, dostižući vrhunac u danima ovulacije i smanjujući se prema kraju lutealne faze, pod uslovom da trudnoća nije nastupila. Pri planiranju trudnoće važno je uzeti u obzir količinu estrogena u različitim danima ciklusa; tokom perioda ovulacije vjerovatnoća začeća raste. Kada dođe do trudnoće, povećava se potreba za estrogenom. Rastućem fetusu treba veća materica. Zbog toga u ovom periodu estradiol ne stvaraju samo jajnici, već i placenta. Norma estrogena u krvi tokom trudnoće zavisi od trimestra, a maksimalni sadržaj hormona se javlja u trenutku porođaja. Nakon rođenja bebe, nivo estrogena kod žena vraća se prenatalnim pokazateljima do četvrtog dana. U menopauzi - periodu izumiranja reproduktivne funkcije - nivo seksualnih hormona se značajno smanjuje. Norma estrogena kod žena nakon 40. godine je samo 15–93 pg/ml. Upravo nedostatak estrogena objašnjava starenje kože, krhkost kostiju i druge promjene povezane sa godinama, ali je ovo prirodan proces. Međutim, nedovoljna količina ženskog hormona javlja se i u mlađoj dobi, i tada govorimo o patologiji.

Šta može da uzrokuje nizak nivo estrogena?

– Previše intenzivni sportovi, veliki gubitak težine, neuravnotežena prehrana kojom dominiraju ugljeni hidrati i nedovoljno masti, loše navike, endokrini poremećaji (hipogonadizam, hiperprolaktinemija, patuljasta hipofiza), razna upalna oboljenja unutrašnjih genitalnih organa, prethodna operacija na jajnicima i uzimanje određenih hemoterapijskih ljekova, uključujući hormonske kontraceptive u obliku tableta.

S. M.

---